Akad İmparatorluğu

   Akadlar, MÖ 4000'de Arap Yarımadası'ndan Mezopotamya'ya ilk gelen ve yerleşen Sâmi asıllı bir kavimdir. Akad kralı Sargon, Sümerleri yenmiş ve bu devleti kurmuştur.

Devletin başkenti Akad'dı. Sümerlilerin kuzeyinde, Fırat Nehri boylarında tarihte ilk bilinen imparatorluğu ve ilk düzenli ordu sistemini kurdular. Sümer kültüründen etkilendiler ve bu kültürüÖn Asya'ya yaydılar. Sargon'un ölümünden sonra devlet zayıfladı ve Sümerliler tarafından ortadan kaldırıldı (MÖ 2100).

  Şehir Kralı hayalinin yerine Evren'in Kralı sembolünü ortaya çıkarmışlardır. Bu kavramı belki de ilk kullanan topluluk olarak Akadlar, kültürel anlamda Sümerlerin mirasçılarıdırlar ve Sümer kültürünü büyük oranda kabul etmişlerdir.

 Sâmi kökenli bir halk olan Akadlar (veya Akkadlar), MÖ 3. binyılın ortalarında yaklaşık iki yüzyıl boyunca Mezopotamya'da hüküm sürmüşlerdir. Bütün Mezopotamya'yı egemenlikleri altına alan ilk topluluk oldukları gibi idarecileri önceki

   Akad sülalesinin kurucusu Büyük Sargon (MÖ 2371-MÖ 2316) ve torunu Naram-Sin, Akad İmparatorluğu'nun en önemli liderleri olmuşlardır. Akadların zayıflama döneminde Sümer kentleri tekrar egemenliklerini elde etmiş ve 3. Ur Sülalesi'nin Mezopotamya'daki yükselişiyle birlikte Akadların dönemi son bulmuştur.

Akadlar

  Kuzey Mezopotamya'dan güneye doğru genişleyen Sâmi halkının yerleşim yerleri, Sümer şehirlerine kadar dayanmıştır. Hatta birçok şehirde Sâmiler, ücretli asker olarak Sümer ordularında yer almışlardır.

  Sümer tarihinde çok önemli bir yer alan Kiş şehrinin sarayında kral Ur-Zababa'nın baş muhasebecisi olan ve Sâmi halkına mensup Sargon, MÖ 2350 yılında bir savaştan yenik dönen kralına darbe düzenleyerek tahta geçmiştir. Sâmi halkının ilk kralı olan Sargon, Kiş şehrini ele geçirdikten sonra güneye doğru ilerleyerek diğer Sümer şehirlerini de sınırları içine aldı. Sargon, yaptığı bütün seferlerinde kuşattığı topraklara Sâmi kültürünü ve dilini de götürmüştür. Sümer kültürünü temel alan ve kendi kültürüyle bütünleştirerek özümseyen Akadlar, büyük bir medeniyeti geliştirdiler. Böylece Dünya'da ilk defa bu kadar geniş bir alan üzerinde merkezî bir devlet kuruldu.

Akad şehrinin merkez haline gelmesinden sonra Sargon'un kurduğu devlete Akad Devleti, konuştukları doğu Sâmi diline de Akadca denildi. Akad dili bütün Mezopotamya'da Sümer dilinin yerine geçerek, günlük yaşamda ve ticarette kullanılandı.

  Dinsel açıdan Güneş tanrısı Şamaş, Ay tanrısı Sin ve Venüs tanrıçası İştar, en çok taptıkları tanrılarıydı. Sargon'dan sonra güçlü bir otorite kuran torunu Naram-Sin, kendisini "Akad'ın tanrısı ve Dünya'nın dört bölgesinin kralı" ilan ederek ilk tanrılaştırılan kral olmuştur. Sınırlarını Zagros Dağları'na kadar genişleterek burada yaşayan savaşçı Lulubi kabilelerini dağıtmıştır.Kral Sargon kurduğu merkezî devletiyle asırlar boyu Mezopotamya'da süren teokrat tapınak şehir yönetimine son vermiş ve yerine güçlü bir memur mekanizmasıyla idare edilen bir devlet kurmuştur. Sargon, Mezopotamya'da iktidarı ele geçirmekle beraber sosyal, siyasal ve ekonominin yanında sanatta da değişiklikler yapmıştır.

  Naram-Sin döneminde Elam ve Lulubiler, Akad dilini ve alfabesini kullanmaya başlamışlardır. Naram-Sin'in ölümünden sonra Akad devleti parçalandı ve egemenlik, Zagroslar'dan gelen Gutilerin eline geçti. Mezopotamya'daki insanlar tarafından "dağların canavarı'" olarak adlandırılan Gutiler, hüküm sürdürdükleri 70 senelik süre içinde Mezopotamya'da büyük tahribat yaratarak en karanlık döneme sebep olmuşlardır. Barbarlık ve talandan başka bir şey yapmayan Gutiler, Mezopotamya'da açlığa ve sefalete yol açtılar, olumlu hiçbir gelişme kaydedemeyerek bu sürenin sonunda yenilip bölgeden çıkarıldılar.

Wikipedia