Greklerde İnşaat Teknikleri ve Yapı Malzemesi

Antik çağlarda Grekler mimariye ilham veren büyük bir etkileşim başlattılar. Roma imparatorluğu başta olmak üzere büyük bir yayılım gösterdi. Zamanla yavaşlama gösteren bu sanatsal mimari 13yy. Rönesansla beraber ivme kazanarak 20yy. sonları 21yy. ilk çeyreğine olmak üzere Batı mimarisini büyük şekillenderdi.

Antik Grek mimarisi kemersizdi sütun ve lentolar yapının en önemli öğelerinden biriydi. Sütunların oranları ve entablature aynı şekilde değerli bir yere sahipti. Grekler estetik olarak kusursuzluğa eriştirdikleri sütunlarda kullandıklar biçimler ve sayısal değerler ortaya koydular. Bu ölçütlerin tamamından matematik biliminden faydalanımıştı. Sütunların oranları insan bedeninin idealize edilmiş halini temsil ediyordu. Klasik mimari doğrusu mükemmel uyumu sayesinde albenisini korudu.

Grek Mimarisi İnsan Yüzüne Benzeyen Mükemmel Bir Mimariydi. N.Rodgers

Grek zanaatkarlğı gelişmişken inşaat teknikleri daha basitti, nadiren çimento kullanıyorlardı. Bunun yerine taşları birbirlerine bağlamak için metal kenetler (Resim 3) kullanıyorlar. Özellikle taş ve mermer alanında çok büyük usta olduklar aşikardır.

Kuşkusuz Greklerin estetik mükemmelliğe erişmesi bir anda olmamıştı, taş-mermer zanaatine erişmeden önce ahşap ve kerpiçten mimari eserler yapıyorlar ve bu yapılar haliyle doğaları gereği uzun ömürlü olmuyordu. Bunun yerine dayanıklı ve görkemli eserler yapabilmek için gerek dönemin teknolojik imkanları gerekse de insan gücü olarak düşünüldüğünde daha zor elde edilebilen ve pahalı olan mermere yönelmişlerdir.

Minos Uygarlığı, karmaşık ve zerafetli saraylarnı inşa ederken kerpiç, ahşap ve taş dolgulardan yararlanmışlardı. Sarayın içini dışını alçı ile kaplamış temelini ise fırınlanan tuğla ve taş malzemeden hazırlamışlar.

Mikenler ise Mykenai kalesinin inşasında yaklaşık 6-7 ton ağırlığında büyük megalit (yekpare) taşlar kullanmış. Taşlar çimento ve alçı kullanmadan duvarlara yerleştirildi. Bu basit bir yöntem olarak gözükse de dayanıklılğı yüzyılları hatta bin yılları aşmıştır.

Terrakota-Ahşap

MÖ 1200-800 Karanlık dönemlerde Grekler yapılarında çoğunlukla ahşap kullandılar hatta bazı küçük tapınakların çatı malzemeleri sazlıktan yapılıyordu. Hera Tapınağı Terrakotanın (Perdahsız fırınlanmış kil) kullanılmasının yolunu açmıştır. Her bir terrakota kiremitin ağırlığı ortalama 20 kg. dahi bulabiliyordu. İlerleyen zamanlar da Tapınakların Cella duvaları yapı malzemesi yerini terrakotadan taşa bırakmış. Ahşap sütunlar ise 6.yy'da dahi kullanılmış daha sonra ahşap da yerini taşa bırakmıştır.

Kireçtaşı

Mimari Ahşap-Terrakota ağırlığının azalmasından sonra Taş-Mermer işçiliğine geçiş sürecinde Kireçtaşı ilk kullanılan malzemelerden oldu. Çünkü Kireçtaşının işlenmesi ve yontulması oldukça kolaydı. Aigina adası kireçtaşı açısından oldukça zengindi. Kireçtaşı yapısına örnek olarak Aphaia Tapınağı (Resim 1) sütunları güzel bir örnektir. İlk taş işçiliği eğriseldi; Taş blokların birbirlerine yapboz gibi örüldüğü tarza "Lesbos tarzı" adı verilmiştir. (Resim 2)

Mermerin Mükemmellik Zirvesi

Kireçtaşı iyi bir malzeme olsa da mermer çok daha üst düzey bir malzemeydi. Ancak mermer ustalığı ve tasarımı büyük ustalık ve yetenek gerektiriyordu. 6.yy mermerin artık sıkça kullanılan hem bir dekoratif hem de yapı malzemesi olmasını sağladığı zaman oldu. Daha sonraki dönemlerde farklı kullanımları oldu (heykel, dekoratif öğe vs.).

Mermer her ne kadar kaliteli bir ürün olsada işçiliği zor ve oldukça pahalı bir malzemeydi Naksos, Paros ve Kyklad adalarında kaliteli mermerler bulunuyordu. Efes (Ephesos) gibi mermer yatağına yakın şehirler mermeri daha ucuza mal etse de Atina'da kullanlan mermer 13 km. uzaklıkta bulunan Pentelikon dağından çıkarılıyordu (Resim 4). Pentelikon mermeri çıkartma faaliyetler büyük imarcı Perikles döneminde zirve yapmıştır. Başta Atina Akropolisi yapıları olmak üzere birçok kamu binasının yapımında kullanılmıştır (Resim 5). Pentelikon mermeri Paros mermeri dışındaki bütün mermerlerden üstün bir hale gelmiştir. Yapılarda kullanılan mermerler beyaz rengin göz kamaştırıcı etkisinin kırılması için boyanıyor ya da altın kaplama yapılabiliyordu. Pentelikon mermeri ayrıca ihraç ürünleri arasından en değerli kalemlerden birini oluşturuyordu.