Okur-Yazarlık ve Kullanılan Materyaller Üzerine Değerlendirme

Grekler (Mö. 800-750) Fenike alfabesinden etkilenerek Grek alfabesini geliştirdiler. Fenike alfabesinin sessiz harflere sahip olan alfabelerine sesli harfler ekleyip Grek alfabesini oluşturdular. Latince de aynı şekilde Grek alfabesinden istifade edilerek türetilen bir alfabe olma özelliği taşımaktadır.

Yunanlılar eğitime büyük bir önem atfetti. Eğitimin yaygınlaştırılmasıyla beraber gelişkin bir seviyeye erişen Grek alfabesi sayesinde okur-yazarlık oldukça yaygınlaştı. Eğitim artık başlı başına bir faaliyet ve hayatın bir parçası olmuştu. Eğitim hizmetinden elbette yalnızca Grek soyluları istifade edebiliyordu. Grekçe yazıtlara birçok eserde rastlamak mümkündür (mezarlar, kitabeler, tapınaklar). --Mısır'da bulunan Simbel Tapınağında Grek paralı askerlerinin kazıdığı grafiti bulunmuştur. Mö. 4. yüzyılın başlarında gelindiğinde ise başta büyük şehirler olmak üzere insanların en az yarısı okuma yazmayı biliyordu.

Okuma daha yaygın bir faaliyetti çünkü bugünkü anlamda kağıdın o zamana kadar keşfedilmemiş olması, hali hazırda bulunan papirüsün pahalı bir ürün olması yazıların taşlar, seramikler vs. gibi oldukça zor yöntemlerle yazı yazmaya sevk etmiştir. Anlaşılacağı üzere başka bir ucuz ve yaygın bir yöntem yoktu. Dolayısıyla yazı yazmanın Grek yurttaşları arasındaki pratik bir faaliyet olmasına engel olmuştur. Okuryazarlığa dair bilgiler Grek siyasetçi Aristides hakkında anlatılan bir öyküde şöyle ifade edilir;

Mö. 482 Halk oylamasıyla ceza verilmesi muhtemel olan geçici bir sürgün tehlikesiyle karşı karşıya kalır, Aristides günün birinde kendisini tanımayan bir yurttaş tarafından durdurulur. Kendisinin sürgününün onaylanacağı oylamada kullanmak üzere hazırlanacak olan çömlek parçasının üzerine Aristides isminin yazılması istemiştir. Aristides de dürüst bir şekilde herkesinin okuyabileceği bir şekilde ismini yazmıştır.

Papirüs bu dönemlerde bilinen ama kullanımı çok pahalı olan bir üründü. Yazma gereci olan Papirüs kendisiyle aynı ismi taşıyan bitkinin elde işlenmesiyle elde ediliyordu. Papirüs bitkisi ağırlıklı olarak Mısır'da bulunan Nil deltasında yetişiyordu. Üretim tamamen krallığın tekelinde bulunuyordu.

O dönem için sınıfının en iyi yazım malzemesiydi. Papirüs içerikler dikey sütunlar arasına yazılır ve rulo halinde kıvrılıyordu. Papirüs hassas bir malzeme olması nedeniyle günlük işlerde kullanılmaz bunun yerine silinebilen tahtalar kullanılırdı. Papirüs bitkisi 8 m. kadar uzanabiliyordu bu durumda okuma işlemi yapılırken ortaya konan eforu hayal edebiliriz.

Daha sonra Mısır Ptolemaioslar döneminde Pergamonluların hayvan derisinden yapılan parşömeni bulmasıyla beraber aralarındaki rekabet oldukça kızıştı. Parşömen malzeme olarak Papirüse göre sert ve daha sağlam bir malzemeydi ancak yazımı daha zordu. Nitekim daha sonra kullanım olarak papirüsü geride bıraktı.