Ünlü Retorikçi Gorgias

    Milattan önceki yıllarda (Mö. 485) Sicilya yakınlarında yer alan Leontinoi’de doğmuş olan Gorgias, döneminin en büyük retorikçilerinden biri olarak kabul edilir. Gorgias’ın kız kardeşi nüfuzu yüksek ve aynı zamanda zengin bir mal varlığına sahipti, erkek kardeşi de Antik çağın ünlü hekimlerinden biri olan Herodikos’tur. Görüldüğü üzere ailece iyi bir yere konumlanan Gorgias gençliğinde Sicilyalı büyük filozof Empedokles’in yanında eğitim gördüğü iddia edilmektedir.

    Gorgias’ın hatiplik yeteneği konusundaki dönüm noktası kuşkusuz Mö.427’de komşusu Syrakousia şehrinin tehdidi altındaki Leontinoi şehrine destek sağlayabilmek için Atina’ya yollanan heyetin içerisinde başkan sıfatıyla yer almasıydı. Gorgias Atina’da mükemmel hitabet yeteneğinden dolayı bundan çok etkilenen Atina idarecileri buraya bir birlik yollamaya karar verdiler. Fakat ne var ki Gorgias kendisini öngörülenden çok daha uzun süren bir çatışmanın içerisinde buldu.

    Atina’da kendisine karşı oluşan olumlu havadan hareketle Atina’ya yerleşme kararı aldı. Buraya yerleştikten sonra öğretmenlik yapmaya başladı. Retorik üzerine pratik kalıplarda kitaplar yazarak söz sanatını derinlemesine ele aldı. Derslerine karşılık olarak oldukça yüksek miktarlarda ücret talep etmesine rağmen bu maliyeti karşılayabilecek saygın bir öğrenci grubu çevresinde oluştu. Öğrencileri arasında Thoukydides ve Alkibiades gibi Antikçağ’da önemli yer tutan simalar da vardı. Bu dönemde siyasi çekişmelerin artmasından dolayı retorik anlamda Gorgias’ın öğretileri Meclisi ikna edebilmek için altın değerindeydi. Bu şekilde öğretilerini maddi karşılığa dönüştürebilen yeni bir öğretme grubu oluştu Sofistler adında.

    Gorgias Atina’da inanılmaz bir saygınlık noktasına ulaştı öyle ki derslerinin verildiği zamanları bayram olarak nitelendiriliyordu öğrencileri tarafından. Herhangi bir konu hakkında bilgi sahibi olması ve üzerine konuşabilmesi sorulan sorulara her zaman yanıt verebilirliği onu yücelten etkenler arasında yer almıştı. Atina’daki bu şöhreti diğer antik şehirlere ulaşmasının ardından bir çok şehre gitti (delphi, olimpia vs.) ve buralarda da öğrencileri oldu.  Mö. 408 Olimpiyat oyunlarında Yunanlıların kendi aralarında savaşmalarını bırakmaları ve Perslilere karşı birlik olmaya davet etti. -Kuşkusuz bu çok büyük bir farkındalık oluşturmuştu.

Peri tou me ontos (Varolmayan Üzerine) adlı eseri kuşkusuz en önemli eseridir. Bu eser günümüze başka filozofların yorumlarıyla gelebilmiş ve ona nihilist lakabı yakıştırmalarına neden olmuştur. Eserinde temel olarak üç iddiayı savunuyordu:

  1. Hiç bir şey yoktur.
  2. Bir şey olsa bile bilinemezdi.
  3. Bilinse bile dil vasıtasıyla başkalarına aktarımı yapılamazdı.

    Bu eserinde aslında retoriğin gücünün nasıl kullandığının bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Retorik yeteneğiyle soyut kavramlar üzerinden metafizik ötesine geçme gücünü gösterme isteği daha çok göze çarptığı açıkça görülebilmektedir. Gorgias’ın günümüze ulaşabilmiş eserleri arasında yer alan Palamedes’in Savunması adlı eserinde ise Troia savaşının, haksız olduğu ve art niyetli bir biçimde suçlanan bir Yunan kahramanı aklamak için oldukça inandırıcı iddialar üretmektedir. Helene’ye Övgü isimli kitabında hitabet yeteneğinin zirvesine ulaşan an kendisini eğlendirmek ve Helene’yi övmek gibi basit bir sebeple yazdığını belirten bir tümceye yer verir en sonunda. Epitaphios Logos (Cenaze Söylevi) ise başka eserlerinden biridir.

    Gorgias mesleğindeki başarıları sayesinde büyük bir servet edindi ve Atina’da yaşadığı sürece rahat ve kaliteli bir yaşam sürdü. 105 yaşında Larissa şehrinde öldü. Ünlü retorikçi her ne kadar yetenekli olsa da o dönem Atina’lı vatandaşlar oldukça iyi bir eğitim düzeyine sahip olduklarından dolayı onu ve mesleğini benimsemeyenler de vardı. Çünkü bu muhalifler retoriğin güzel sözlerle karşısındaki kişileri etkileyip kandırdıklarını düşünüyorlardı. Retorik günümüz de ve muhtemeldir ki  Dünya’da her zaman var olacaktır bu güzel sözlerle veya popülizm yoluyla da olabilir ne var ki retorik alan Dünya’da her zaman karşılık bulacaktır.

Ark. M.Yıldız

 

Kaynakça:


Gorgias, Encomium of Helen (çev. Brian R. Danoven), classicpersuasion.org

W.Kranz,  Antik Felsefe, Metinler ve Açıklamalar, İstanbul

R.P Burns, Rhetoric in the law, A Companion To Rhetoric And Rhetorical Criticism, W.Jost, W.Olmsted, Oxford

C.Ginzburg, Güç İlişkileri Tarih, Retorik, Kanıt, Dost Kitapevi, Ankara

E.Alster, Felsefe Tarihi Dersleri, Ders Notları

Aristoteles, Retorik, çev.  M.H,Doğan Yapı kredi yayınları,

P.P, Gaonkar, İnsan Bilimlerinde Retoriğe Dönüş Üzerine Düşünceler çev. H.Arslan, Paradigma Yayınları

D.Stuttard, Antik Yunan Tarihi, çev. E.Gökyaran, Yapı Kredi Y.

Ünlü Retorikçi Gorgias Ünlü Retorikçi Gorgias Reviewed by World Arkeoloji on Haziran 18, 2021 Rating: 5

Hiç yorum yok: