Aitolia Birliği

Antik Çağda şehir devletlerinin varlıklarını muhafaza edebilmek için birbirleri arasında birlikler kurmaları sıkça yapılan diplomatik temayüllerden biri haline gelmiştir. Aitolia tam olarak Korint körfezinin kuzeyinde yer alır. Aitolia Birliği'nin kurulmasında Antik Çağ'ın en ünlü hitabetçilerinden (Söylevci) biri olan İsokrates'in ön ayak olmasıyla kurulmuş bir birlik oldu. İsokrates kurulması istenen birlik için halkı olumlu yönde manipüle edip diğer şehirlerle yapılan görüşmelere doğrudan katılıp özveride bulunmuştu. Birliğin kurulmasındaki en önemli argümanlardan biri ise olası birliğin üyelerini "barbarlara" karşı korumaktı.

Aitolia birliğinin idari yapılanması şu şekildeydi. Birliğin başkanı ve başkomutanı her yıl yeniden yapılacak olan bir seçimle belirleniyordu. Bu görevleri yürüten yöneticiler bir yılın sonunda görevlerini bırakmak zorundaydılar. Ayrıca birliğin diğer görevlileri arasında süvari komutanı, sekreter ve mali görevlilerden oluşan yetkili görevliler bulunuyordu.

Bağımsız meclisi bulunan birliğin yaz mevsimi yani sefer mevsiminden önce ve durum değerlendirmesi yapmak üzere sefer mevsimden sonra bir yılda iki kez olmak üzere Thermon'da Apollon Tapınağında toplanıyordu. Birliğe üye şehirlerdeki tüm erkek yurttaşlar oy hakkına sahipti. Birliğin 1000 delegeden oluşan "federal" bir meclisi vardı. Meclis üyeleri ise şehirlerin nüfuslarına göre temsil ediliyor ve yönetim olarak özerkti. Çok önemli hususlar ise meclis içinden seçilmiş 40 kişiden oluşan bugünkü meclis yönetimlerindeki "bakanlar kurulu"'nu andıran 40'lar meclisi olarak adlandırılan meclis tarafından yürütülürdü. Birlik bu haliyle oldukça demokratik bir yapıya sahipti.

Aitolia Birliği demokratik ve güçlü bir omurga sistemine sahipti. Büyük İskender yaşamında her ne kadar sönük bir dönem geçirmiş olmuş olsa da Büyük İskender'den sonra gücünü büyük oranda arttırmıştır. 12.000 asker ile Korint körfezinde bulunan Naupaktos ele geçirip Diadokhoi saldırılarınnı ise geri püskürttü. MÖ. 4.yy.'da ise Delphoi'yi (Delfi) denetim altına aldı Nitekim Delphoi bu birliğin bir parçası olmamıştı hiç bir zaman. Mö. 279 yılında ise Gallia'lıları yenilgiye uğrattıktan sonra Delphoi kutsal alanını tamamen hakimiyet altına aldılar. Bundan sonra Boatia'lıları da yendikten sonra etkili olan nüfuzlarını Yunanistan'ın ortalarına kadar genişletmiş oldular.

Aitolia birliği prensip olarak her zaman Makedonya'ya karşı olmuştu. Zaman içerisinde gücünü katlayan Birlik Özgür Yunanistan'ın koruyucusu ve hamisi olduğunu iddia etmeye başladı. Gücün vermiş olduğu hoyratlıkla ve başına buyrukluk neticesinde dönemin korsanlarıyla kurdukları dostluk Birliğe oldukça kötü bir ün kazandırdı.

Mö. 200-197 yıllarında yapılan II. Makedonya savaşında Roma Cumhuriyeti ile ittifak olup Makedonları yenilgiye uğrattılar. Bu savaşta Aitolia'nın süvarilerinin özverilerini unutmamak gerekir. Daha sonraki süreçte ise Romalılar için yapmış oldukları fedakarlıkların karşın Roma'nın kendilerini ihmal ettikleri düşüncesi ile Mö.192'de Seleukos kralı III. Antiokhos temasa geçip Antiokhos Yunanistan'a davet ettiler. Roma'lılarla giriştikleri mücadeleden sonra Mö.190'da aldıkları yenilgiden sonra Aitolia birliği kan kaybedip sadece Aitolia'dan ibaret olup Roma buyruğunda kaldı.Sonrasında ise tarih sahnesinden silinip kayboldu.

Ark. M.Yıldız