Bilinen İlk Tiran Olan Peisistratos Kimdir?

Peisistratos Atina'nın ünlü ailelerinden olan Peisistratid ailesine mensuptur. Mö. 6.yüzyılın ortalarına kadar Atina şehir yönetimine 3 güçlü aile yön veriyordu. Bu aileler; Alkmaionidler, Boutadlar ve Pesistratidler adında güçlü ve zengin topraklara sahip ailelerdi. Peisistratos'un ailesinin sadece Atikka'nın doğusundaki toprakları kıyılarda Brauron'dan kuzeyde Maraton ovasına kadar uzanıyordu. Topraklarının kıyı kesimlerinde yer alan eğimli arazide yer alan sert kumlar zenginlerin en gözde eğlencelerinden olan savaş arabalarının talimi, kullanımı ve yarışları için mükemmel bir ortam sağlıyordu.

Bu ailenin geçmişi Pesistratos'dan dahi 500 yıl kadar öncesine dayandığı ileri sürülmektedir. Soylarının ise eski ve son kralı olan Kadros'a hem de Troya savaşında büyük yararlılıklar sağlayan Pylos kralı olan Nestor dönemine kadar uzandığı ileri sürülmektedir. Güçlü aileler her zaman soylarını en eskiye kadar uzandığı hususunda propaganda yapmaları antik dönemlerde de sıklıkla kullandığı bir metottu. Bu konuda başka bir çok tarihi veya mitolojik savlar da ileri sürülür. Hiç bir zaman çocuk sahibi olamayacak olan Hippokrates'in tanrıların yardımıyla olan çocuğunun Peisistratos olduğu gibisinden mitolojik hikayelerde vardır.

Peisistratos'un yaşamına dair bilgiler oldukça kısıtlıdır. Büyük devlet adamı Solon'un kuzeni (bazı belirsiz kaynaklara göre sevgilisi) olduğu da ileri sürülmektedir. Solon ona iktidar yolunda faydalar sağladığı bilinmektedir. Peisistratos'un ilk başarılarından biri Megara şehriyle yapılan savaşta Atina kuvvetlerinin başında yer aldı. Daha sonra kazanmış olduğu zaferlerle şöhreti iyice arttı. Bu zaferlerle birlikte kendisini "tyrannos" (Atina şehrinin idarecisi/Kralı/Hükümdarı) yapabilmek için çok çabaladı. Bilindiği üzere bu dönemde Peisistratos'un mensubu olduğu aile ile birlikte 3 güçlü aile Atina'nın siyasetine yön veriyordu. Bu ailelerin ileri gelenleri Boutadlar ailesinden Lykourgos ve Alkmaionid ailesinden Megakles Peisistratos'un en güçlü rakipleriydi ve bu girişim bu aileleri öfkelendirmeye yetmişti.

Atina iktidarını ele geçirmek isteyen Peisistratos oldukça güçlü bu iki aileyi saf dışı bırakabilmek için mükemmel bir plan hazırladı. Bu kusursuz plana kendisini ve hayvanlarını yaralayarak başlayan Peisistratos kanlar içerisinde kalmış aracıyla Atina merkezine gelerek başladı. Atina'nın o dönemdeki şehir merkezine gelmiş olan müstakbel tiran güçlükle soluyup derdini anlatmaya koyuldu. Siyasi rakiplerinin yani bu ailelerin kendisine suikast girişiminde bulunduğu ve o da bu saldırıdan kıl payı kurtulduğunu anlatmaya koyuldu. Solon bu iddialara baştan beri inanmadı ancak ne var ki Peisistratos'un da el altından maniple ettiği Atina halkı galeyana gelmişti. Böylece Atina halkının gözünde mağdur tiran halk desteğini alarak ona korumalar tahsis edip iktidarın merkezi olan Akropolise kadar ona eşlik ederek onu şehrin başına getirdiler. Böylece Peisistratos büyük idealine kavuşmuştu.

Yönetimi boyunca veya tiranlığı boyunca sahip olduğu güçle halkına bir şeyleri zorla dayatmadı ve bu gibi talepleri geri çevirdi. O dönemdeki en fanatik demokratlar dahi Peisistratos'u iyi, adil ve yasalara saygılı olduğunu deklare edecek kadar hakkını teslim ediyordu. Günümüzde halen kötü anlamlarda kullanılan Tiranlık  kavramı Peisistratos için geçerli değildi ve halk onu seviyordu. Ancak bu sevgi siyasi rakipleri Megakles ve Lykourgos tarafından hiç bir zaman karşılık bulmadı. Bu iki aile Peisistratos'un başa geçmesinden sonra aralarındaki uyuşmazlıkları bir köşeye bırakarak büyük bir dayanışma gösterdi. Güçlerini birleştiren bu aileler Mö 556 yüzyılda Peisistratos'u devirerek onu sürgüne yolladılar.



Güç birliği yapan bu iki ailenin dayanışmasını sağlayan kişi Peisistratos'tu, o sürgüne gittikten sonra aralarında anlaşmazlığa düşen bu iki aile Megakles'in gizlice Peisistratos'la görüşmesine kadar uzandı. İki düşman aile dost olma yolunda ilerliyordu. Bu uğurda Megakles kızını Peisistratos'a eş olarak sundu. Bu anlaşmayı kabul eden Peisistratos mevcut eşinden boşanıp onunla evlendi. Tiran, kendi gayri menkullerinde kalan Pyha adında bir kadınla beraber Atina'ya dönüş planları yapmaya koyuldu. İktidarı ilk elde edişi büyük bir siyasi manevraydı ikinci girişiminin de benzer şekilde olmasını planlıyordu. Atina'ya dönüş yolunda şehre yaklaştığı zaman Peisistratos'un adamları onun şehre tanrıça Athena ile birlikte geldiği haberini hızlı, organize ve coşkulu bir şekilde haberini veriyorlardı. Nitekim tanrıça rolüne bürünmüş kişi olan Pyha tanrıçalara atfedilen kıyafetlerle donatılmış, rolünü mükemmel bir şekilde yerine getiren bir ölümlüydü netice olarak. Atinalılar bu hileye inanmış veya inanmamış olmaları tam olarak bilinmese de Peisistratos'un dramatik bir şekilde ikinci kez tiran koltuğuna oturduğu kesindi.

İkinci kez Atina'nın bir numarası olan tiran kendisini bir türlü güvende hissetmiyordu. Megakles ise Peisistratos'u karısını doğal olmayan yollar ve sapkın yöntemlerle cinsel ilişkiye zorladığı haberlerini yaymaya başladı. Bu dedikodular ve iftiralar belli bir zaman sonra yerini tehditlere bıraktı. Bu gibi tehditlerin verdiği ağırlıktan dolayı Tiran yeniden şehri kendi istediğiyle terk etti.

Şehri terk ettikten sonra daha güçlü döneceğine dair yemin etti ve bu uğurda çalışmalarını sürdürdü. Kendisine iyilik borcu olanların yardımını alarak belli bir güç toplamaya çalıştı. Ancak asıl gücünü Thebai, Argos ve Naksos adası gibi şehirlerin asker ve para yardımını alarak kazandı. Tiranın çocukları olan Hippias ve Hipparkhos babalarıyla beraber büyük bir ordunun başına geçtiler. Bu orduyla bir zamanlar birçoğu kendi mülkleri olan arazilerden geçerek Atina önlerine kadar geldiler. Bu durumu pek de ciddiye almayan Megakles Peisistratos karşısında büyük bir yenilgiye uğradı. Bunun üzerine Peisistratos artık hiç bir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde Atina'nın tek tiranı oldu. Üçüncü kez şehre dönen Tiran 18 yıl yani ölünceye kadar şehirde hüküm sürdü. Bu 18 yıl şehir için altın yıllar olarak nitelendirildi.

Peisistratos'un Athena ile birlikte şehre gelişi Tablo Çizimi

Not:

• Peisistratos'un Siyasi Yaşamı ve Devlet Yönetimindeki Yeri Hakkındaki Yerine dair ayrıntılı bir makaleyi önümüzdeki günlerde yayınlayacağız...

***Her Türlü Soru Görüş ve Önerilerinizi bizimle paylaşmak için yazının altında bulunan yorum bölümüne görüşlerinizi belirtebilirsiniz. Ayrıca; iletişim kutusundan irtibat sağlayabilirsiniz.

Kaynakça:

Berti, M, Fra tirannide e democrazia: Ipparco figlio di Carmo e il destino dei Pisistratifi ad Athene

Thucydides, Funeral Oration Of Pericles, The Peleponnesian War, Trans. B.Jowet

Stuttard D, Antik Yunan Tarihi

Cahill T, Sailing the Wine Dark Sea, Why Greeks Matter

www.turkcebilgi.com

French A, The Party of Peisistratos, Greece and Rome 

Atina Tiranı Peisistratos, Ana Britanica Ansiklopedisi