Rosetta (Stone) Taşının Uzay Yolculuğu

Ptolemaios hanedanı ve antik dönem Mısır'a dair var olan bilgilerimizin büyük bir kısmını Rosetta Stone yani Rosetta taşına borçluyuz. Hatta Mısır bilimi denen kavramın doğmasına neden olan en büyük etmendir. Rosetta Taşı Napolyon'un Mısır seferi sırasında keşfedilmiştir.(1799)

Bir Fransız rütbeli askeri tarafından bulunan Rosetta taşı adını bulunmuş olduğu kasabadan yani günümüz adıyla Reşit kasabasından almıştır. Mö. 196 yılına tarihine ait olan taş bildiğimiz üzere Büyük İskender'in kudretli generallerinden biri olan I.Ptolemaios'un soyundan gelen V. Ptolemaios tarafından yazdırılmıştır.

V. Ptolemaios ülke içerisindeki köylü (fellahin) ayaklanmaları, askeri yenilgiler ve bir çok olumsuzluklar karşısında idari güçlerini yeniden tesis edebilmek için Rosetta taşını hazırlattı. Rosetta taşı ülke içerisinde yaşayan bütün tebaya hitap edebilmek üzere üç dilde yazıldı.

Mısır'da Yunanca idare ve yönetimde en çok konuşulan dildi, Hiyeroglifler ise o dönemde çoğunlukla Mısır dini rahiplerinin bildiği bir dil durumundaydı. Mısır yerlileri ise halk dili diye tabir edebileceğimiz bir dil olan Demotik dil olarak adlandırılan bir alfabeye sahipti.

Persler'in baskısı altında ezilen Mısırlılar için Büyük İskender'in gelişi kendileri için bir kurtarıcı olmaya yetmişti. Dolayısıyla Büyük İskender'in ileri gelen generallerinden biri olan I. Ptolemaios'un Mısırlılar için benimsenmesi çok zor olmadı. Ptolemaios'ların ülke yönetiminde askeri, siyasi vs. gibi nedenlerden ötürü idari idarenin kötüye gittiği ve durumun düzeltilmesi adına hazırlandı taşlar. Ptolemaioslar Mısır'ın kutsanmış ve gerçek firavunları olduklarını rosetta taşı ile ilan ettiler.

Teknik olarak taş 750 kg. ağırlığında, yüksekliği 115 cm , kalınlığı ise 73 cm'dir. Granit sağlam taştan yapılmıştır. Rosetta günümüzde British Museum'da sergilenmektedir.

İngilizleri Mısır'ı ele geçirmesinden sonra Rosetta ise İngilizlerin eline geçmiş oldu. Ancak Fransızlar tarafından taşın üzerindeki yazının kopyası çıkarılmıştı.

Rosetta taşı bulunduğu zaman üzerindeki yazıların ne anlama geldiğini kimse bilmiyordu. 1815'ten İngilizler ve Fransızlar arasındaki taş üzerindeki yazıyı çözümleme isteği bir yarışa dönüştü. Nihayet 1822-1824 tarihlerinde Fransız araştırmacı François Champollion tarafından hiyeroglifler aracılığıyla çözülmüştür. Champollion eski Mısır yazısının bugünkü Kıpti yazılarına benzediğini fark etmesiyle beraber bu serüven başlamıştı ayrıca İngilizlerin çözümlemiş oldukları kadarıyla da Demotik araştırmalardan da istifade etmişti.

Mısır tarihi için çok önemli bir belge niteliğindeki bu taş Mısır'ın tarihini aydınlatmadaki rolü gerçekten çok büyüktür. Zifiri karanlıklara tutulmuş bir fener gibidir.

...Bir soruşturmadan sonra o, saltanatı boyunca, en saygın tapınakları yenilemiş ve bunlar yaşanırken ona tanrılar armağan olarak sağlık, güç ve zafer gibi birçok iyi şey vermişti. O ve onun çocukları hükümdarlığı her zaman elinde tutacaklar...

Rosetta Uydusu

Rosetta görevi veya uydusu, 1994 yılında Avrupa Uzay Ajansı tarafından kuyruklu yıldıza iniş projesi çerçevesinde uzaya fırlatıldı. On yıllık uzun yolculuğunun ardından 67P olarak adlandırılan kuyruklu yıldıza başarılı bir şekilde inişini tamamladı.

Hareket halindeki bir kuyruklu yıldıza yapılan bu iniş dünya bilim litaratürü için dönüm noktalarından biridir. Rosettanın görevi Dünya'nın oluşumu ve kuyruklu yıldız içerisindeki hidrojen, karbon vs. gibi elementleri inceleyerek uzayın dünya üzerindeki etkileri üzerinde araştırma yapmak ve temel olarak 10 ana görevi gerçekleştirmek için projelendi.

Rosetta Stone nasıl ki Mısır tarihine ışık tuttuysa Rosetta uydusu da uzaydaki bilimsel gizemleri çözmesi dileğiyle Rosettadan ilham alınarak adlandırılıp üzerine önem atfedildi. Arkeolojik bir keşfin bu şekilde onurlandırılması ayrıca Arkeoloji camiası için önemli bir gelişme oldu.

Ark. M.Yıldız